با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان بسیاری از افراد این سوال را دارند که با ترس از کرونا، گرفتن روزه واجب است ؟ در ادامه قصد داریم به این موضوع بپردازیم که تکلیف روزه در روزهای کرونا چیست ؟
احکام روزه در دوران کرونا چیست ؟
حکم روزه و ترس از کرونا در دوران کرونا موضوع مورد بحث ماست. بسیاری نگران روزه داری خود در ایام شیوع کرونا هستند. روزه دارانی که هر سال حتی در روزهای گرم تابستان روزه می گرفتند امسال و با گسترش کرونا نگران بیماری ناشی از ابتلا به این ویروس هستند.
در همین خصوص آیت الله ناصر مکارم شیرازی در پاسخ به استفتائی، نظر خود را در خصوص روزه ماه رمضان در دوره شیوع کرونا عنوان کرد.
در متن استفتاء از این مرجع تقلید آمده است: با توجه به شیوع بیماری کرونا چند سوال وجود دارد: بالا بردن سطح ایمنی بدن در مبتلا نشدن و همچنین در درمان این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است.
از طرف دیگر به توصیه پزشکان باید در طول روز مکرر مایعات مصرف کرد. در این شرایط تکلیف مردم و کادر درمان برای روزه در دوران کرونا چیست ؟
آیت‌الله مکارم شیرازی در پاسخ به این استفتاء گفت: انسان نمی‌تواند به این دلیل، روزه را بخورد و باید در ماه رمضان روزه بگیرد، البته می‌تواند در فاصله افطار تا سحر از غذاهای مقوی استفاده کند تا از ضعف شدید بدن در طول روز جلوگیری نماید.
اما کسی که می‌داند روزه برای او ضرر دارد باید روزه را ترک کند و اگر روزه بگیرد صحیح نیست، همچنین اگر یقین ندارد اما احتمال قابل توجهی می‌دهد که روزه برای او ضرر دارد، خواه این احتمال از تجربه شخصی حاصل شده باشد یا از گفته طبیب.
آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، عضو هیئت علمی گروه فقه و حقوق اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در یادداشتی به بحث کرونا و روزه ماه مبارک رمضان پرداخت که متن این یادداشت به شرح زیر است:
اخیراً بحثی در برخی فضاهای مجازی راجع به موضوع فوق (حکم روزه در ماه رمضان بر فرض خوف روزه دار از گرفتن یا تشدید مرض ناشی از ویروس کرونا به واسطه روزه گرفتن) صورت گرفته است.
مطالب خوبی گفته شده است لکن سخنان غیر فنی هم کم گفته شد. برخی هم به طور غیر جامع حکم به جواز روزه نگرفتن کردند. در پیوند با موضوع فوق نکاتی را یادآور می‌شویم:
آنچه در ادامه گفته می‌شود، هرچند مطابق قاعده و بالطبع نباید در آن اختلافی صورت گیرد، لکن مقلدان باید نظر مرجع خود را در این باره جویا شوند. با این همه، این بحث خالی از فایده نیست و در ادامه وجه آن روشن می‌گردد.
مسئله ترس از کرونا و روزه گرفتن، هیچ خصوصیتی ندارد و از مصادیق مسلم مسئله معروف رفع وجوب روزه رمضان بر فرض خوف ضرر است.
تنها ویژگی آن، عارض ثانوی آن است که اگر فقیهان و مراجع عظام در این باره چه در محتوا، چه در شکل بیان آن به نقطه واحدی نرسند یا باری بر دوش فقه نهاده شود که مسئول حمل آن، فقه نیست ممکن است عوارض نامطلوبی داشته باشد.
بنابراین با توجه به وضوح حکم شرعی در این باره و عدم قابلیت اختلاف در آن رسیدن به قراری معین کاملاً مورد انتظار است. هرچند امیدواریم با لطف عمیم خداوند تا آن روز ریشه این ویروس برچیده شود.
در مسئله آنچه معیار جواز روزه نگرفتن (بلکه حرمت روزه گرفتن) است ترس شخص روزه دار از گرفتن کرونا یا تشدید آن است، البته قول کارشناس می‌تواند طریقی برای ایجاد خوف یا رفع خوف در شخص روزه دار باشد. بنابراین نظر کارشناس امین طریقیت دارد نه موضوعیت.
در جواز روزه نگرفتن باید توجه کرد که گاه روزه دار می‌تواند با تدابیری خوف خود را بر طرف کند، مثلاً با خوردن برخی غذاها و نوشیدن برخی نوشیدنی‌ها در سحر و در فاصله افطار تا سحر و بیرون نرفتن از منزل، بدون اینکه عسر و حرجی برای او باشد، می‌تواند آب بدن را برای یک روز تأمین کند.
نظیر افرادی که ناراحتی کلیه دارند و برخی پزشکان به ایشان این پیشنهاد را می دهند. همچنین اگر بتواند با جویدن برخی جویدنی‌ها که مبطل روزه نیست و مشکل مرض را حل می‌کند تکلیف روزه را انجام دهد. طبیعی است که در این مورد هم نظر کارشناس می‌تواند برای روزه دار ایجاد اطمینان کند و راهگشا باشد.
در هر صورت مسافرت برای روزه نگرفتن واجب نیست ولی قضای روزه در فصل مناسب لازم است.
تاکنون برخی از مراجع تقلید نیز درباره تکالیف ماه رمضان برای مسلمانان با توجه به بحران شیوع کرونا نظر داده‌اند.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله یوسف صانعی، جمعی از مقلدان او پرسیده‌اند اگر به تشخیص گروه بزرگی از پزشکان متخصص یا وزارت بهداشت، روزه موجب تشدید بیماری ناشی از ویروس کرونا شود یا افزایش احتمال ابتلا به آن شود “تکلیف روزه‌های نگرفته در این شرایط چیست ؟”
بنابر این گزارش این مرجع تقلید یکشنبه ۱۷ فروردین در پاسخ به این پرسش ها گفته است: «فارغ از مفروض سؤال به طور کلی چنانچه مکلف احتمال عقلائی بدهد روزه گرفتن موجب تشدید بیماری و یا احتمال بیمار شدن می‌گردد روزه بر او واجب نمی‌باشد.
ناگفته نماند که احتمال ضرر بلکه خوف از آن در نگرفتن روزه کفایت می‌کند و لکن چنانچه تا سال آینده بیماری بهبود یابد یا احتمال بیمار شدن از بین برود باید روزه‌های نگرفته را قضا نماید.»