گیاهخواری برای همه ما اصطلاح آشنایی است. شاید در اطراف خود فردی را داشته باشید که گیاهخوار است یا درباره آن چیزهایی شنیده باشید. بیشتر مردم اطلاع دقیقی از این اصطلاح ندارند و دانش آن ها در این باره به دیده ها و شنیده ها محدود می شود. گیاهخواری یک رژیم غذایی است. گیاهخواری انواع گوناگونی دارد اما وجه مشترک همه آنها پرهیز از خوردن گوشت حیوانات خونگرم است. گیاهخواری فواید بسیار دارد و برای بیشتر بیمارها توصیه می شود. در این مقاله با گیاهخواری بیشتر آشنا خواهیم شد و به سوالات شما در این باره پاسخ خواهیم داد.
تعریف فرد گیاهخوار
یک گیاهخوار فردی است که با رژیمی شامل حبوبات، دانه‌های روغنی، خشکبار، سبزیجات، میوه‌ها، قارچ‌ها، جلبک، مخمرها و یا دیگر خوراکی‌های غیر حیوانی (مانند نمک) با و یا بدون محصولات لبنی، عسل و یا تخم مرغ زندگی میکند. یک گیاهخوار غذایی را نمی‌خورد که شامل بخشی از بدن حیوان زنده و یا مرده باشد و یا آن غذا به نوعی با استفاده از بدن آن حیوان تولید شده باشد. این موارد شامل گوشت قرمز، گوشت سفید (مرغ و ماهی و میگو)، حشرات و محصولات فرآوری شده و حتی ژلاتین نیز می‌شود.
گیاهخواری چه فواید و مزایایی دارد؟
- کاهش احتمال ابتلا به انواع سرطان
- کاهش میزان کلسترول
- تناسب اندام و کاهش وزن و جلوگیری از چاقی
- بهبود بیماری های قلبی
- تنظیم فشار خون
- جلوگیر از ابتلا به دیابت
- جلوگیری از ابتلا به سنگ کلیه، سنگ کیسه صفرا
انواع گیاهخواری
1. گروه بزرگی از گیاهخواران از خوردن هر نوع گوشتی پرهیز میکنند ولی با خوردن لبنیات یا فراورده های مرتبط مشکلی ندارند و در ضمن ممکن است گیاهان را بصورت پخته یا سرخ شده یا خشک شده و بطور کل فارغ از فراوری صورت گرفته میل کنند. این گروه بزرگترین گروه گیاهخوران هستند و عموماً وقتی صحبت از گیاهخواری یا وجیترن یا مثلا رستوران یا غذاهای مناسب گیاهخوران است صحبت از این گروه و این شیوه است.
2. گروهی از گیاهخوران ضمن نخوردن گوشت از خوردن لبنیات یا محصولات لبنی یا تخم مرغ هم پرهیز میکنند.
3. گروه دیگری نه تنها از خوردن گوشت و فراورده های حیوانی پرهیز میکنند بلکه معتقد به خوردن میوه یا سبزیجات بصورت خام و بدون فراوری خاص مانند پختن یا سرخ کردن هستند. این گروه به خام خوارها معروف هستند.
علاوه بر گروههای بالا که ممکن است اسم های مختلفی هم داشته باشند یک گروه نسبتاً معروف نیز وجود دارد که به « وگان » معروف هستند این گروه اگرچه زیرمجموعه گیاهخواری به حساب می آید اما با گیاهخواران یا وجیترن ها کمی تفاوت دارد. این گروه عقاید بنیادی تر (یا شاید به نظر برخی افراطی تر) در ارتباط با محیط زیست و طبیعت دارند. « وگانیسم » فراتر از صرف داشتن رژیم غذایی خاص است و بیشتر شبیه یک مکتب فکری یا سبک زندگی است و فراتر از گیاهخواری به مواردی مثل حفظ محیط زیست، حیوان آزاری یا عدم استفاده از پوشاک تولید شده از پوست حیوانات و … نیز توجه دارند. از لحاظ رژیم غذایی وگانها جایی بین گیاهخواری و خام خواری هستند ولی بطور کل از خوردن یا استفاده از هرگونه محصول حیوانی (حتی عسل) پرهیز میکنند.
گیاهخواری مناسب برای محیط زیست
در سالهای اخیر گیاهخواری به عنوان یک سبک زندگی که میتواند به محیط زیست کمک کند مطرح شده است. اما چگونه چنین چیزی ممکن است؟ جواب ساده است جمعیت زیاد انسان و مصرف بیش از حد گوشت باعث پرورش صنعتی و در سطح کلان حیوانات شده است. جالب است بدانید بخش قابل توجهی از گازهای گلخانه ای که باعث گرمایش و تغییرات زیستی در زمین می شود حاصل پستاندارانی است که برای گوشتشان پرورش داده می شوند و همچنین ضایعات و پسماندهای آنها نیز عامل مهمی در آلودگی محیط زیست است. برخی در نقد این مسئله می گویند که خوردن گیاهان و در واقع کشاورزی هم تاثیرات نامطلوب زیستی دارد اما نگاهی به آمار کشاورزی در برخی کشورها مانند آمریکا (با قدرت کشاورزی و دامپروری بالا و سرانه مصرف گوشت بالا) نشان از آن دارد که خوراکهای گیاهی انسان تنها درصد کمی از کل محصولات کشاورزی است و بخش اعظمی از زمینهای تحت کشت برای پرورش خوراک دام و طیور و یا محصولات صنعتی (مانند روغنها) اختصاص دارد. مشخصاً برای هر کیلو گوشت حجم بالایی از محصولات کشاورزی (علوفه یا غلات) و همچنین مقدار قابل توجهی آب مصرف و طبیعتاً به تناسب مشابهی پسماند تولید می شود. در برخی کشورها مانند ایران دامپروری به شکل سنتی آن باعث کاهش پوشش گیاهی زمین و در نتیجه تبدیل شدن آن به بیابان می شود چرا که با توجه حجم بالای دامها و چراندن آنها در زمینها عملا دیگر چیز زیادی از پوشش گیاهی باقی نمی گذارد و حتی فرصت بازسازی را نیز از طبیعت میگیرد.
گیاهخوران معتقدند با کاهش مصرف محصولات گوشتی می توان این حجم بالای دامپروری صنعتی و مصرف منابع زمین را کاهش و به محیط زیست کمک کرد.
همچنین بخوانید:11 ماده غذایی برای افزایش قدرت ذهنی
کاهش آزار رساندن به حیوانات
برخی گیاهخوران و بخصوص وگانها معتقدند که دامپروری به شکل امروزی آنها به معنای آزار حیوانات است. حیوانات سالها در یک جای کوچک و فاصله کمی از هم نگهداری می شوند که با زندگی عادی آنها در طبیعت فاصله دارد و به آنها انواع هورمن های رشد تزریق می شود و در نهایت این شیوه باعث افزایش بیماریهای آنها می شود که استفاده از انواع آنتی بیوتیک ها را لازم میکند. همچنین وگانها معتقدند علاوه بر دامپروری برای مصرف گوشت تعداد قابل توجهی حیوانات در دنیا شکار یا پرورش داده می شوند که از پوست یا پشم آنها استفاده شود و از همین رو مخالف مصرف محصولات حیوانی در پوشاک نیز هستند.
گیاهخواری در مذاهب و آیین ها
خشی از گیاهخوران متاثر از مذهب یا مکاتب عرفانی هستند بخصوص با نفوذ فرهنگهای شرقی و مذاهب هندو و یا چیزهایی مانند یوگا و….در غرب این مسئله پررنگ تر شده است. پرهیز یا کاهش مصرف گوشت در مذاهب مختلف سابقه دارد و حتی در مذهب زرتشت (و در واقع ایرانیهای قدیم) روزهایی از سال زرتشتی ها از مصرف گوشت پرهیز می کنند. در برخی مذاهب و مکاتب مصرف گوشت را به افزایش خشونت یا تاثیر منفی در خوی انسانی مرتبط دانسته اند. اگرچه برای بسیاری این استدلالها قابل درک نیست اما برای ساده کردن قضیه کافیست فکر کنید قرار است خودتان سر گاو یا گوسفندی را ببرید و شاهد جان دادن آن و جهش خونش باشید برای خوردن کباب در ویلا! و فکر کنید که سالها قرار است اینکار را انجام دهید. استدلالهای مشابهی حتی در بین مسلمانان نیز هست و مثلا برخی معتقدند خوردن گوشت خوک جدا از اثرات سو در سلامتی باعث تغییر در خوی فرد می شود! اگرچه تعداد زیادی از گیاهخوران در دنیا (بخصوص در آسیا) با پس زمینه مذهبی از خوردن گوشت پرهیز می کنند اما در واقع در بین گیاهخوران امروزی و آنها که به انتخاب خود گیاهخواری می کنند تاثیرات مذهبی کمرنگ تر است.
در آخر
اگر تصمیم دارید گیاهخوار شوید، در باره آن بسیار مطالعه کنید. با مطالعه به قطع در می یابید که گیاهخواری باعث سلامت و شادابی روح و جسم شما و همچنین محیط زیست می شود. گیاهخواری زمانی یک امر دائمی برای شما خواهد بود که با علم و منطق انتخاب شود.