همه چیز درباره قرص ضد بارداری

انتخاب روشی مناسب برای پیشگیری از بارداری می تواند کار سخت و گیج کننده ای باشد. انواع قرص ضد بارداری یکی از این گزینه هاست.

موثربودن شیوه ی کنترل بارداری با معیار «typical use» یعنی تاثیر مصرف معمول قرص ضد بارداری که گاها برخی دوزها فراموش می شوند سنجیده می شود. همه ی متدهای کنترل بارداری لزوما با وسیله، دارو و یا فرایندی نیستند.

دکتر سیمین ظفردوست، درباره روش طبیعی کنترل بارداری، می گوید: روش طبیعی پیشگیری از بارداری یا همان باروری آگاهانه، شامل زمانبندی فعالیت جنسی جهت پیشگیری از باردار شدن زن در زمانی که بیشترین احتمال باروری او وجود دارد، است.

اگر یک زوج بدانند که احتمال باروری زن چه زمانی ماکسیمم است، می‌ توانند از بارداری جلوگیری کنند. به عبارت دیگر، جهت استفاده از روش مبتنی بر آگاهی از باروری لازم است، سیکل های ماهانه خانم منظم و ۳۲-۲۶ روزه باشند.

این متخصص ادامه می دهد:احتمال باروری یک زن طی یک رابطه ی جنسی محافظت نشده، طی پنج روز پیش از تخمک گذاری، روز تخمک گذاری و یک تا دو روز بعد از تخمک گذاری بیشترین است. متدهای مختلفی برای پیش بینی زمان تخمک گذاری وجود دارد. سنجش دمای پایه ی بدن و کنترل ترشحات رحمی راههایی برای تعیین زمان تخمک گذاری هستند.

این متخصص با اشاره به اینکه درصد اطمینان در این روش، ۷۶ درصد است، می گوید:بی هزینه بودن و عدم نیاز به دارو یا فرایند پزشکی امتیازی است که این روش دارد. از معایب این شیوه هم می‌ توان عدم محافظت در برابر بیماری های آمیزشی، نیاز به پیگیری دقیق سیکل ماهیانه و تخمک گذاری، محدودیت در زمان برقراری رابطه جنسی و پایین بودن درصد اطمینان را نام برد.

وی ادامه می دهد: قرص ضدباردرای هم، رایج ترین شیوه ی هورمونی پیشگیری از بارداری است که حاوی مقدار کمی استروژن و هورمون پروژستین هستند که نمی گذارند، تخمک آزاد شود.

فهم چگونگی اثر این قرص ها کمی گیج کننده است! این قرص ها اساسا از هورمون ساخته شده و هورمون هم ماده ی شیمیایی است که در بدن ما ساخته می شود. هورمون ها نحوه ی عملکرد بخش های گوناگون بدن را کنترل می کنند.

قرص های ضدباردرای حاوی مقدار کمی استروژن مردانه و هورمون پروژستین هستند که نمی گذارند تخمک ها تخمدان را ترک کنند، در نتیجه تخمکی برای پیوند با اسپرم وجود نخواهد داشت. قرص ضد بارداری ، ترشحات رحمی را غلیظ تر کرده و مانع جفت شده اسپرم با تخمک ها می شود.

عوارض جانبی قرص ضد بارداری

بعضی از زنان دچار عوارض جانبی ناشی از مصرف این قرص ها می شوند، اما بدن شان معمولا می تواند به مرور زمان خودش را تطبیق بدهد. عوارض جانبی رایج این قرص ها شامل خونریزی بین دو قاعدگی، حساس شدن سینه ها، تهوع و استفراغ و تغییر میل جنسی می شود.

انواع قرص ضد بارداری به ندرت منجر به مشکلات خاصی می شوند، لخته شدن خون، افزایش پتاسیم خون، حمله ی قلبی، سکته ی مغزی، افزایش فشار خون، تومور کبدی، سنگ صفرا و زرد شدن پوست یا چشم از عوارضی هستند که بسیار نادرند.

انواع قرص ضد بارداری

دو نوع قرص ضد بارداری وجود دارد؛ قرص های ترکیبی و مینی پیل. قرص های ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون هستند و مینی پیل تنها حاوی پروژستین است. مقدار استروژن در قرص های ترکیبی متفاوت است. بسته به نوع قرص ترکیبی، ممکن است ۲۱ قرص فعال و ۷ قرص غیرفعال و یا ۲۴ قرص فعال و ۴ قرص غیرفعال وجود داشته باشد. قرص مینی پیل تنها یک فرمول دارد و همه ی قرص های موجود در بسته، فعال هستند.

درصد اطمینان قرص ضدباردرای، ۹۱ درصد است. موثر بودن، کاهش مقدار خونریزی قاعدگی،کاهش دردهای قاعدگی و کم هزینه بودن و عدم اختلال در برقراری رابطه جنسی از امتیازات مصرف قرص ضد بارداری است. از معایب این روش هم می توان عدم محافظت دربرابر بیماری های آمیزشی، نیاز به ویزیت و تجویز پزشک، عوارض جانبی و لزوم مصرف روزانه را نام برد.

قرص ضد بارداری اورژانسی

اگر بعد از رابطه ی جنسی نیاز به جلوگیری اورژانسی پیدا کردید باید فورا اقدام کنید، این نوع قرص ضد بارداری اورژانسی می تواند هورمونی یا غیرهورمونی باشد که بعد از آمیزش بدون مراقبت یا مشکوک مصرف می شود. تمام انواع این قرص ها حاوی دوز بالایی از همان هورمونی هستند که در قرص های پیشگیری از بارداری وجود دارد و باید در عرض ۷۲ ساعت بعد از فعالیت جنسی مصرف شوند. اگر این قرص ها در عرض ۷۲ ساعت بعد از رابطه ی جنسی مراقبت نشده مصرف شوند، درصد اطمینان آنها، ۸۹ درصد است.

مصرف قرص‌های ضد بارداری به مدت کوتاه برای مثال 3 تا 6 ماه معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. بهتر است همیشه از قرص‌هایی با دوز پایین از جمله یاسمین، یاز، مارولون، دیان 35 یا نوع ایرانی آنها مانند سیپروترون کامپاند یا LD استفاده شود. اگر این داروها در فرد جواب داد دیگر نیازی به استفاده از قرص‌های قوی مثل HD وجود ندارد. قبل از تجویز قرص باید سابقه خانوادگی فرد پرسیده شود که نباید دیابت و فشار خون داشته باشد، وزنش خیلی بالا نباشد، بهتر است سیگار نکشد و سابقه بیماری فلبیت یا لخته شدن خون هم نداشته باشد زیرا این قرص‌ها می‌توانند باعث افزایش لخته یا ترمبوز در بدن شود به خصوص در افراد مبتلا به فلبیت می‌توانند منجر به سکته مغزی، سکته قلبی یا ترومبوز در پاها شوند. همچنین فردی که قرص ضدبارداری می‌خورد و برای مثال دست یا پایش می‌شکند و مجبور می‌شود مدتی بی‌حرکت باشد بیشتر در خطر ترومبوز قرار دارد تا فردی که قرص مصرف نمی‌کند. علاوه براین کسانی که می‌خواهند عمل جراحی شوند حتما باید از يك ماه قبل مصرف قرص را قطع کنند چون ممکن است احتمال ترومبوز بعد از جراحی در عروق شان زیاد شود.

از روز دوم قاعدگی بخورید نه روز پنجم!

هورمون‌های کنترل‌کننده تخمک‌گذاری (FSH و LH) توسط هیپوفیز ترشح می‌شوند. قرص‌های ضدبارداری با بالا بردن سطح هورمون‌های زنانه باعث می‌شوند بدن تشخیص دهد چون به اندازه کافی هورمون زنانه وجود دارد پس نیازی به ترشح 2 هورمون اصلی FSH و LH نیست بنابراین سطح آنها بسیار کاهش پیدا می‌کند و تخمک گذاری متوقف می‌شود. برای توقف تخمک گذاری تاکید می‌شود قرص‌هایی که جدیدا در بازار هستند از جمله یاسمین، یاز و مارولون حتما از روز دوم عادت ماهانه میل شوند چون این داروها یک مقدار ضعیف‌تر هستند و شروع مصرف از روز پنجم شاید یک مقدار دیر باشد. متاسفانه دیده شده که حتی داروخانه‌ها به عادت قدیم می‌گویند از روز پنجم قرص میل شود درنتیجه بعضی بارداری‌ها با وجود مصرف قرص اتفاق می‌افتد که می‌تواند خطرناک هم باشد. قرص‌ها اگر از روز پنجم خورده شوند باید درماه اول از یک وسیله پیشگیری دیگر هم استفاده کرد اما اگر از روز دوم خورده شوند از فردای آن روز قرص تاثیرگذار خواهد بود. اگر هم شک و تردید دارید می‌توانید در ماه اول از یک روش جلوگیری دیگر هم استفاده کنید. لازم به ذکر است که مصرف هیچ قرصی بعد از روز هفتم عادت ماهانه دیگر تاثیرگذار نخواهد بود.

فقط برای موارد اورژانسی!

قرص‌های اورژانسی یا «Morning-After Pills»در گذشته بیشتر از نوع HD بودند، درحال حاضر قرص‌های پروژسترونی به نام لونژیل موجود هستند که فقط پروژسترون دارند. طریقه مصرف‌شان هم به این صورت است که يك عدد بعد از رابطه جنسی و يك عدد 12 ساعت بعد خورده می‌شود. این داروها فقط در 72 ساعت اول بعد از مقاربت قابل استفاده هستند و هرچه زودتر مصرف شوند تاثیرگذاری‌شان هم بیشتر است. مصرف این قرص‌ها باید محدود باشد چون درصد موفقیت‌شان در حد 85 درصد است و اصلا جلوی تخمک گذاری را نمی‌گیرند بلکه سطح هورمون را بالا می‌برند و بعد سطح هورمون دوباره پایین آمده و یک قاعدگي اتفاق می‌افتد، درنتیجه بارداری رخ نمی‌دهد. بهتر است خانم‌هایی که رابطه دارند این قرص را در منزل داشته باشند تا اگر کاندوم پاره شد یا خوردن قرص ضدبارداری فراموش شد بتوانند از آن استفاده کنند.

خطر سقط جنین

برخی افرادی که برای مدت طولانی از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند بعد از قطع قرص دچار عادت ماهانه نشدن یا آمنوره بعد از قطع قرص می‌شوند زیرا یکی از مکانیسم‌های اثر قرص‌ها بالا بردن هورمون شیر یا پرولاکتین است. قاعدگي‌ها معمولا باید چند ماه بعد از قطع قرص برگردند و اگر برنگردند یعنی تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود و شانس بارداری کم می‌شود. در این صورت فرد باید حتما از لحاظ هورمونی بررسی شود. اما اگر قرص برای مدت کوتاه استفاده شود معمولا این حالت رخ نمی‌دهد. مصرف طولانی‌مدت باعث می‌شود ضخامت آندومتر آنقدر نازک شود که گاهی اگر بارداری هم اتفاق بیفتد منجر به سقط می‌شود.

بالای 40 سال با احتیاط

معمولا بدن همه افراد به قرص‌ها یکسان جواب نمی‌دهد. ممکن است یک نفر بیشتر با یاز سازگاری داشته باشد و فردی دیگر با یاسمین یا دیان و … بنابراین باید قرص‌ها را امتحان کرد. در هر صورت بهتر است در مرحله اول از داروهای جدید مثل یاز، یاسمین، دیان، مارولون و … استفاده كرد و بعد اگر مشکلی بود نوع قرص را عوض کرد. لازم به ذکر است که سیگاری‌های بالای 35سال بهتر است اصلا از قرص‌های ضد بارداری استفاده نکنند. همچنین در افراد بالای 40سال باید خیلی با احتیاط تجویز شوند.

بیشتر از 4 سال مصرف نکنید!

استفاده از این قرص‌ها به مدت طولانی و بدون توقف اصلا توصیه نمی‌شود. همانطور که ذکر شد این قرص‌ها حاوی هورمون اتینیل استرادیول هستند. در واقع گروه اتینیلی که به این استردیول اضافه شده است باعث می‌شود هورمون به مدت طولانی در بدن باقی بماند، یعنی اگر قرصی امروز قطع شود چند ماه طول می‌کشد تا کل دارو از بدن خارج شود و از آنجایی که این هورمون می‌تواند تحریک‌کننده سرطان سینه باشد توصیه می‌شود قرص با فواصل 3 ماهه استفاده و يك ماه توقف یا 6 ماهه استفاده و 2 ماه توقف مصرف شود. درکل استفاده از قرص بیشتر از 4 سال به خصوص به طور ممتد خیلی توصیه نمی‌شود.

جمع بندی

با توجه به اینکه راه های گوناگونی برای پیشگیری از بارداری هست اما توصیه می شود با بهترین روش یعنی استفاده از کاندوم ، علاوه بر جلوگیری از بارداری مانع انتقال بیماری های مقاربتی شویم. برای خرید کاندوم می توانید به داروخانه های سراسر کشور مراجعه کنید و یا از فروشگاه اینترنتی کادولین به صورت آنلاین سفارش دهید.