صنایع دستی ایران بخش قابل توجهی از بازارهای سنتی در شهر های مختلف کشورمان را تشکیل می دهند. صنایع دستی ایران نشانه هایی از فرهنگ و هویت مردم سرزمین ما هستند، این آثار ریشه در تمدن ایران دارند و قدمت آن ها به دوران ایران باستان می رسد. صنایع دستی ایران زیباترین آثار اساتید هنرمند در ریشه های مختلف محسوب می شوند. اگر به آشنایی با آثار هنری و صنایع دستی ایران علاقه دارید، در ادامه با ما همراه باشید.
تنوع صنایع دستی ایران
صنایع دستی ایران در بخشهای مختلف کشور تنوع بالایی دارند. هرکدام از شهرها و روستاهای ایران به تناسب آب و هوا و امکانات هر منطقه صنایع دستی متفاوتی تولید میکنند. در طول سالیان دراز تنوع صنایع دستی ایران رو به فزونی رفته و از دستهبندی نخست آن فاصله گرفته است، اما بسیاری از آثار تولیدی دست هنرمندان ایرانی در زیر مجموعههای زیر قرار میگیرند.
صنایع دستی بافت و نساجی
بافت و نساجی سنتی از قدیمیترین صنایع دستی ایران به شمار میروند. این صنعت در راستای رفع نیاز انسان به پوشش و برخی اقلام مورد نیاز روزمره شکل گرفت و به شاخههای مختلفی تقسیم شد. امروزه میتوان صنعت بافت و نساجی سنتی را یکی از متنوعترین صنایع دستی دانست.
در استانهای مختلف کشور ما بافت انواع فرش و گلیم و گونههای مختلفی از نساجی سنتی رواج دارند که از معروفترین صنایع دستی این مناطق هستند. برخی از زیرشاخههای این صنعت عبارتاند از: گبه بافی، جاجیم بافی، ابریشم بافی، چادر شب بافی، مخمل بافی، پرده بافی، خوس بافی، نوار بافی، شمد بافی و چفیه بافی.
رودوزی های سنتی
هنر رودوزی بهدلیل علاقه انسان به تزئین لباس و وسایل مختلف مانند رومیزی و انواع رواندازها شکل گرفت. هنر رودوزی نیز از صنایع دستی متداول در نقاط مختلف ایران است و در شهرهای مختلف با ابزار متنوعی انجام میشود. از معروفترین شاخههای رودوزی میتوان به سوزن دوزی، ملیله دوزی، پته دوزی و قلاب دوزی اشاره کرد.
صنایع دستی رودوزی، تکهدوزیهای داخل پارچه را نیز شامل میشوند. سوزن دوزی را روی پارچههای ساده، ملیله دوزی را روی پارچههای سنتی مانند ترمه و برای تزئین جانماز، پته دوزی را بر پارچههای ضخیم و قلاب دوزی را اغلب روی پارچههای ماهوتی انجام میدهند. در گذشته استفاده از طلا و نقره در ملیله دوزی و نخ ابریشمی در پته دوزی متداول بود. از دیگر زیر مجموعههای صنایع دستی رودوزی میتوان به خامه دوزی، چشمه دوزی، ستاره دوزی، گلابتون دوزی، سیاه دوزی و مخمل دوزی اشاره کرد. این هنر زیر شاخههای زیادی دارد که هرکدام از آنها به شهرهای مختلفی مربوط هستند.
صنایع دستی فلزی
کشف فلز در روزگار باستان توجه انسان را به این ماده نخستین برای ساخت لوازم مورد نیاز زندگی جلب کرد و استفاده از آن برای تهیه انواع ظروف و ابزار روزمره، بهدلیل استحکام بالای این ماده متداول شد. در میان آثار به جا مانده از دوران ایران باستان نمونههای زیادی از انواع وسایل فلزی به چشم میخورند. به همین دلیل میتوان قدمت صنایع دستی فلزی را به دوران ایران باستان نسبت داد.
امروزه نیز صنایع دستی فلزی بهخصوص انواع گران قیمت آن مانند نقره کاری و مس کوبی از پرطرفدارترین صنایع دستی هستند. صنعتگران هنرمند با استفاده از ابزار خاص و ساعتها صرف وقت برای حکاکی و شکل دادن به انواع فلز، آثاری منحصربهفرد خلق میکنند. از معروفترین شاخههای صنایع دستی فلزی میتوان هنرهای دواتگری، حکاکی، قلم زنی، زرگری، طلا کاری، نقره کوبی، مس کوبی، ریخته گری، زیور سازی، اسلحه سازی و علامت سازی را نام برد.
همچنین بخوانید: تاریخچه تخت جمشید یا پارسه
صنایع دستی مینا کاری
صنایع دستی مینا کاری از زیباترین ظروف و وسایل تزئینی هستند که ساخت آنها بسیار سخت است. آثار هنری مینا کاری از گرانترین صنایع دستی ایران به شمار میروند که توسط ماهرترین اساتید صنعتگر ساخته میشوند. قدمت این هنر به بیش از ۵۰۰۰ سال میرسد. هنرمندان مینا کار با تلفیق رنگهای مات و کار با کاشی و فلز، آثاری زیبا خلق میکنند. زیر مجموعههای صنعت میناکاری شامل مرصع، مشبک، مینای نقاشی و مینای صبی میشوند و میناکاری مرصع سختترین رشته این هنر به حساب میآید.
صنایع دستی سفالگری
سفالگری از محبوبترین صنایع دستی ایران در میان گردشگران است و قدمت بالایی دارد. در هر منطقهای از ایران بهدلیل دسترسی به عنصر خاک، ساخت ظروف سفالی از گذشتههای دور رواج داشته است. در دورههای مختلف تاریخی انسانها با ترکیب آب و خاک و ساخت ظروف گلی، سفالگری میکردند و به مرور زمان خاک رس جایگزین خاک معمولی شد. برجستهترین سفالینههای تاریخی کوزهها و کاسههای یافت شده در بناهای باستانی هستند.
ظروف سفالی به دو دسته بدون لعاب و لعابدار تقسیم میشوند. در شهرهای مختلف ایران موزههایی با نام موزه سفال دایر هستند که در این مکانها میتوانید انواع سفالینههای تاریخی را ببینید. سفالگری دستی، سفالگری چرخی و خرمهره سازی از زیر مجموعههای هنر سفالگری هستند.
صنایع دستی آبگینه
صنایع دستی شیشهای از زیباترین آثار هنری هستند. آبگینههای تاریخی کشف شده در نقاط مختلف ایران قدمت بالای این صنایع دستی را نشان میدهند. زیباترین آثار آبگینه ساخت هنرمندان صنعتگر ایرانی را میتوانید در موزه آبگینه خیابان ۳۰ تیر تهران مشاهده کنید.
از زیر مجموعههای هنر آبگینه میتوان به شیشه گری قالبی، شیشه گری فوتی، شیشه گری سه پوسته، شیشه گری دو پوسته، تراش روی شیشه، آبگز کاری و مات کاری اشاره کرد. صنایع دستی زیبایی نیز از تلفیق این هنر با هنر میناکاری و صنایع دستی فلزی توسط صنعتگران ایرانی ساخته شدهاند.
صنایع دستی چوبی
صنایع دستی چوبی از زیباترین آثار هنری ایرانی هستند که ساخت آنها از سالیان دور تاکنون در ایران رواج دارد. این صنایع بسیار گسترده هستند و هنرمندان زیادی در آن فعالیت میکنند. شهرهای مختلف ایران صنایع متنوع چوبی دارند که از میان آنها میتوان به خراطی، ساخت معرق، منبت کاری، خاتم کاری و مشبک اشاره کرد.
آثار هنری ساخت دست صنعتگران چوب در زندگی روزمره استفاده زیادی دارند. یکی از پرطرفدارترین آثار و صنایع دستی چوبی، آثار منبت کاری هستند.
ارسال نقد و بررسی