چرا کودکان دچار یبوست می شوند؟ و چگونه آن را برطرف کنیم

یبوست در کودکان مشکل بسیار شایعی است، شاید بتوان گفت یکی از رایج ترین بیماری های کودکان محسوب می شود.کودک مبتلا به یبوست دچار کم تحرکی حرکات روده یا سخت و سفت شدن مدفوع است. یکی از علت های شایع یبوست در کودکان را می توان از پوشک گرفتن زود هنگام کودک و تغییر در رژیم غذایی اشاره کرد. خوشبختانه، بسیاری از دلایل شروع یبوست در کودکان موقتی و قابل درمان است. تشویق کودک به تغییر رژیم غذایی مانند مصرف میوه های حاوی فیبر و سبزیجات و نوشیدن مایعات زیاد می تواند موجب بر طرف شدن یبوست کودکان شود.

یبوست کودکان

یبوست در کودکان زمانی به وجود می آید که حرکت مدفوع در روده ها کندتر و آرام تر گردد. روده ها در حالت عادی حرکات یکنواخت و منظمی دارند که باعث می شود مواد غذایی در مسیر دستگاه گوارش و روده ها حرکت کنند و در نهایت به شکل مدفوع از بدن خارج شوند. دلایلی وجود دارد که باعث می شود این حرکات روده ای کند و نامنظم شود در نتیجه حرکت مواد غذایی و مدفوع هم کندتر می گردد. این یعنی آب بیشتری از مواد غذایی و در ادامه از مدفوع توسط روده ها گرفته می شود. در نتیجه مدفوع سفت و خشک می شود و خروج آن از مقعد به سختی صورت می گیرد و با درد همراه است. چنین مساله ای در کودکان به شدت شایع است و دلایلی وجود دارد که بیشتر کودکان و حتی نوزادان همیشه با این عارضه روبرو می شوند.اگرچه ابتلای کودکان به یبوست ممکن است ناراحت‌کننده باشد، اما در اکثر مواقع مشکل چندان جدی نیست. البته اگر یبوست طولانی شود، ممکن است مشکلات جدی‌تری برای فرد و کودک مبتلا ایجاد کند:شکاف‌های مقعدی؛افتادگی راست‌روده یا پرولاپس رکتوم (به انگلیسی: Rectal prolapse) یک ضایعه نامعمول است که در آن تمام ضخامت دیواره‌ی راست‌روده (رکتوم) پایین می‌افتد و اغلب از درون مقعد خارج می‌شود.

علائم یبوست کودکان

به طور کلی این عارضه دارای علائم و نشانه های مشخصی می باشد ولی در کودکان تشخیص آن شاید کمی سخت باشد. کودکان در بیشتر موارد توجه درستی به وضعیت اجابت مزاج خود ندارند و یبوست را به درد تشبیه می کنند. به همین علت اغلب اوقات به دلیل خجالت یا ناآگاهی چنین موضوعی را با والدین خود در میان نمی گذارند و از رفتن به دستشویی امتناع می کنند، اگر کودک شما می ترسد که اجابت مزاج دردناکی داشته باشد، ممکن است سعی کند تا از آن جلوگیری نماید. می توانید این را زمانی متوجه شوید که کودک به هنگام نگه داشتن مدفوع پاهای خود را روی هم می گذارد، به باسن خود چنگ می زند، بدن خود را پیچ و خم داده یا حالت چهره اش شرا تغییر می دهد.مشاهده ی علائم و نشانه های زیر در کودک شما می تواند به احتمال زیاد نشان دهنده ی ابتلای او به یبوست باشد:

حرکات روده (اجابت مزاج) کمتر از سه بار در هفته

مقدار کمی از مدفوع مایع یا خمیری در لباس زیر کودک – نشانه ای که مدفوع در راست روده گیر کرده

مدفوعی که سخت و خشک بوده و به راحتی عبور نکند

درد به هنگام اجابت مزاج

خون در سطح مدفوع سفت

درد شکم

روش های پیشگیری از یبوست

یبوست در کودکان مشکلی موقت و کاملا قابل پیشگیری است که در بیشتر مواقع به نوع سبک زندگی کودک و رژیم غذایی او بستگی دارد. به ندرت پیش می‌آید که وجود مشکلی جدی در کودک باعث بروز یبوست در او شده باشد. با در نظر گرفتن موارد زیر جلوی بسیاری از موارد این عارضه در کودکان را می توان گرفت.

مصرف غذاهای حاوی فیبر بالا در کودکان: به رژیم‌غذایی کودک غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه، سبزی،‌ حبوبات، نان و غلات سبوس‌دار اضافه کنید. اگر کودک تمایلی به مصرف غذاهای فیبردار ندارد، می‌توانید به غذای روزانه‌ی کودک چند گرم فیبر اضافه کنید.

بچه‌ها را تشویق کنید تا آب بیشتری بخورند: نوشیدن آب در اغلب موارد یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از یبوست کودکان است.

ورزش: انجام منظم حرکات ورزشی کمک می‌کند تا دستگاه گوارش کودک عملکرد بهتری داشته باشد.

داشتن برنامه‌‌ای منظم برای اجابت مزاج: بعد از هر وعده‌ی غذایی زمانی را به دست‌شویی رفتن کودک اختصاص دهید. اگر لازم است از یک چهارپایه استفاده کنید تا کودک در هنگام دفع مدفوع راحت‌تر باشد.

به کودک یادآوری کنید که هر زمان لازم است به توالت برود: برخی از بچه‌ها ممکن است وقتی غرق بازی هستند، به دست‌شویی نروند و آن را به‌تأخیر بیندازند که همین زمینه‌ی ابتلا به یبوست را به‌وجود می‌آورد.

بررسی داروها: اگر کودک شما داروی خاصی مصرف می‌کند که احتمال می‌دهید باعث بروز یبوست شده است، بهتر است در مورد دارو و امکان تعویض آن با دکتر صحبت کنید.

همچنین بخوانید: هفته بیست و ششم بارداری

درمان سریع یبوست کودکان

با توجه به وضعیت و علت بروز یبوست در کودکان، پزشک روش های درمانی متفاوتی را ممکن است در نظر بگیرد. توجه داشته باشید که بیشتر موارد یبوست در کودکان کاملا گذرا و موقت است و با رعایت نکاتی ساده در سبک زندگی و نوع رژیم غذایی کودک قابل برطرف شدن می باشد. روش های درمان طبیعی و خانگی یبوست یکی از موثرترین روش های درمانی در این زمینه است.

استفاده از مواد غذایی فیبر دار در برنامه ی غذایی کودک مانند تشویق کودک به مصرف میوه ها و سبزیجات تازه در طول روز

در نظر گرفتن زمان مشخص و کافی برای اجابت مزاج کودک و همراهی با او

تشویق کودک به دستشویی رفتن به موقع و سر وقت به هنگام نیاز

استفاده از ملین های طبیعی مانند آب آلو، انجیر و زیتون

استفاده از روغن زیتون در وعده های غذایی کودک

نوشیدن آب و مایعات کافی در طول روز

ماساژ دادن شکم کودک

در صورتی که با انجام اقدامات فوق این مشکل در کودک برطرف نشد به احتمال زیاد کودک شما به بررسی ها و معاینات پزشکی بیشتری نیاز دارد و یبوست او شکل مزمن به خود گرفته است و  یا بیماری و مشکلی وجود دارد. در چنین وضعیتی پزشک اقدامات درمانی لازم را با توجه به سن و وضعیت یبوست کودک در نظر می گیرد.

دارو درمانی و مصرف مکمل های فیبر و ملین های دارویی

تنقیه برای تخلیه ی روده های کودک

طب سوزنی

ماساژ درمانی

سخن آخر:

همه افراد و از جمله کودکان دچار یبوست می شوند. نکته مهمی که باید در نظر داشت این است که هرگز بدون تجویز پزشک و راهنمایی او درباره روش مصرف درست، به کودکتان مسهل یا تنقیه ندهید. خود درمانی و استفاد از انواع داروهای گیاهی که اغلب در عطاری ها موجود است ممکن است نه تنها یبوست را درمان نکند بلکه آسیب های جدی به اعضای گوارشی کودک برسانند. در پایان توصیه می‌کنیم به دلیل حساسیت بالای سلامتی در سنین پایین، پیش از هرگونه خوددرمانی با داروها ابتدا با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.